Водии Фарғона
Водии Фарғона - ӯзб. Фарғона водийси /Farg‘ona vodiysi, қрз. Фарғона өрөөнү, рус. Ферганская долина, водии байникуҳӣ дар куҳҳои Осиёи Миёна, ки аз ҳар тараф бо куҳҳои Тян-Шан ва Ҳисору Олой иҳота шудааст, як баромади мустақим дорад, ки аз болои гузаргоҳҳо тавассути шаҳри Хуҷанди Ҷумҳурии Тоҷикистон мегузарад. Дар ғарб як гузаргоҳи начандон васеъ дорад (ҳоло аз ҷониби обанбори Қайроқум ишғол шудааст).
Қаламрави водии Фарғона байни се кишвар тақсим шудааст: Ҷумҳурии Қирғизистон, Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Ҷумҳурии Ӯзбекистон. Водии Фарғона аз ҷиҳати аҳолӣ зичтарин минтақаи Осиёи Марказӣ мебошад. Қисми марказиро вилоятҳои сераҳолии Ҷумҳурии Ӯзбекистон (Фарғона, Намангон ва Андиҷон), қисмҳои канориро вилоятҳои Ҷалолобод, Ош ва Бодканди Ҷумҳурии Қирғизистон ва вилояти Суғди Ҷумҳурии Тоҷикистон ишғол мекунанд.
Шумораи умумии аҳолии ноҳияҳои се кишвар, ки водӣ дар байни онҳо тақсим шудааст, қариб 15 миллион нафар, ё худ қариб 30 фоизи аҳолии се мамлакатро ташкил медихад. Дар қисмати водии Ҷумҳурии Қиргизистони 3,5 миллион нафар, дар қисмати водии Ҷумҳурии Ӯзбекистани 9,5 миллион нафар ва дар қисмати водии Ҷумҳурии Тоҷикистон 2,5 миллион нафар одамон зиндагӣ мекунанд.
Қисми асосии сокинони водии Фарғона, мисли пештара, ба хоҷагии қишлоқ машғуланд. Заминҳои обӣ барои кишти пахтаю шолӣ, заминҳои лалмии зироатҳои ғалладона дар доманакуҳҳо вокеъ гардида, боғҳои сершумори мева, боғҳои полизӣ, токзорҳои полизӣ, қитъаҳои ҳамвориҳои биёбонӣ барои чаронидани чорво тамоми сол истифода мешаванд.
Бо таъсиси сарҳадҳои миллӣ Водии Фарғона дар масъалаҳои тиҷорат, нақлиёт ва ҳамдигарфаҳмӣ ба мушкилот дучор шуд. Айни замон дар водии Фарғона хатсайри нақлиётӣ тавассути кӯҳҳо бо манотиқи дигари Ҷумҳуриҳои Қирғизистон, Тоҷикистон ва Ӯзбекистон барқарор карда шуда истодааст, вале то ба наздикӣ дар дохили водӣ иртиботот қатъ карда шуда буд. Дар давраи рушди лоиҳаҳои гуногуни нақлиётӣ дар Авруосиё водии Фарғона як ҳолати душворҳалшаванда аст. Дар баробари ин, дар шароити имрӯзаи ошкорбаёнӣ ва ҳавасмандии ҳамбастагӣ водии Фарғона метавонад ба як маркази муҳими минтақавӣ табдил ёбад, ки кишварҳоро на танҳо бо Давлати Чин, балки бо Ҷумҳуриҳои Қазоқистон, Эрон ва Афғонистон мепайвандад.